Hoe werkt de AD Ziekenhuis Top 100


De criteria

Met de twaalfde AD Ziekenhuis Top 100 kan de patiënt alle ziekenhuizen in Nederland op hun prestaties beoordelen. Voor deze ranglijst is gebruik gemaakt van 36 kwaliteitscriteria. Hiervan zijn 32 criteria afkomstig van de Inspectie voor de Gezondheidszorg, die deze gegevens gebruikt om medische kwaliteit van ziekenhuizen in de gaten te houden. De criteria hebben betrekking op medische handelingen van het ziekenhuis, bijvoorbeeld het aantal heroperaties, het aantal risicovolle operaties, maar ook over organisatorische processen in het ziekenhuis en de verpleegkundige kwaliteit. De ziekenhuizen zijn wettelijk verplicht deze informatie te verstrekken aan de Inspectie.

Het AD heeft de criteria selecteert om een aantal redenen: er is een mix gemaakt van veelvoorkomende, chronische en heel specialistische aandoeningen; maar er zijn ook criteria meegenomen die voor iedere patiënt van belang zijn, zoals de kwaliteit van de verpleging. Ook is er gekeken of voldoende ziekenhuizen de gegevens hebben aangeleverd en of er bij een criterium kwaliteitsverschil is tussen de ziekenhuizen. Uitgangspunt om een criterium mee te nemen is dat het cijfer iets zegt over de kwaliteit van zorg en of er duidelijke medische normen bestaan waaraan een ziekenhuis zou moeten voldoen. Dat laatste geldt bijvoorbeeld voor het aantal verrichte operaties voor blaaskanker of de snelheid waarmee mensen met een ernstige longontsteking worden behandeld. Ook de Inspectie hanteert richtlijnen op welk moment zij bij een ziekenhuis om opheldering gaat vragen vanwege een afwijkende waarde. Dat geldt bijvoorbeeld bij het aantal overlijdensgevallen van mensen bij onder begeleiding staan van de cardiologiepoli. Het AD hanteert deze richtlijn ook: ziekenhuizen die behoren tot de 10 procent slechtst scorende ziekenhuizen bij een criterium, krijgen geen punten. De criteria worden elders op de website toegelicht. Vier van de gebruikte criteria zijn mede gericht op patiëntvriendelijkheid. Het gaat om vier patiëntenkeurmerken die zijn vastgesteld en toegekend door patiëntenverenigingen. Zij doen dat op basis van patiëntenwensen en in overleg met medisch specialisten. Alle data is aangeleverd door onderzoeksbureau Mediquest. Bij twijfel zijn ziekenhuizen gevraagd om een opheldering. De selectie, beoordeling, bepaling van normen en toekennen van scores is de verantwoordelijkheid van het AD.

De weging

Niet ieder ziekenhuis verricht iedere ingreep en kan daar dus ook niet op worden beoordeeld. De ranglijst in de AD Ziekenhuis Top 100 is daarom een relatieve score: hoeveel punten scoort een ziekenhuis van het maximaal aantal punten dat het ziekenhuis kán scoren? Daardoor is toch een onderlinge vergelijking mogelijk. De lijst zelf is ook relatief: ziekenhuizen worden met elkaar vergeleken, daardoor eindigt er altijd een ziekenhuis bovenaan en onderaan.

Een aparte groep vormen vier specialistische ziekenhuizen in Nederland: Het in kanker gespecialiseerde instituut Antoni van Leeuwenhoek in Amsterdam, het Oogziekenhuis uit Rotterdam, het Borstkankerziekenhuis Alexander Monro en de St. Maartenskliniek in Nijmegen, gespecialiseerd in orthopedische behandelingen. Deze vier specialistische ziekenhuizen hebben te veel kwaliteitsaspecten niet 'in huis' en dat maakt vergelijken weinig zinvol. Deze doen daarom niet mee in de Top 100.

De Academische Ziekenhuizen in Nederland doen evenmin mee in de ranglijst. De ziekenhuizen verrichten meer complexe zorg met meer risico’s op complicaties. Bovendien krijgen de academische centra veel patiënten doorgestuurd uit andere ziekenhuizen: dat zijn vaak patiënten met complexe aandoeningen. De uitkomsten van de centra staan wel vermeld. Veel criteria zijn dermate algemeen, dat ze in elk ziekenhuis in orde zou moeten zijn. In elk ziekenhuis is het voorkomen van complicaties belangrijk en is controle op ondervoeding van belang, ongeacht de patiënt of het type ziekenhuis.

Aanpassingen 2014

Elke editie van de AD Ziekenhuis Top 100 veranderen er criteria: sommige criteria vervallen, nieuwe criteria worden toegevoegd of aangepast. Dat komt onder meer doordat de Inspectie voor de Gezondheidszorg vrijwel ieder jaar haar lijst met indicatoren aanpast. Dat gebeurt als een nieuw gegeven voor het eerst wordt opgevraagd bij ziekenhuizen of als er indicatoren verdwijnen, zoals het aantal patiënten met doorligwonden: de resultaten zijn de afgelopen jaar dusdanig verbeterd, dat de inspectie het niet meer nodig vindt dit te registeren.

De aanpassingen bij iedere editie zorgen er mede voor dat er in vergelijking met voorgaande edities grote verschillen kunnen zitten in de ranglijst. De lijst is dan ook niet bedoeld om historische overzichten te maken over het functioneren van een ziekenhuis door de jaren heen, maar is bedoeld als informatie voor patiënten en stimulans voor ziekenhuizen om aan kwaliteit te werken. Ziekenhuizen weten niet van te voren welke criteria meetellen in de Top 100: een ziekenhuis zou op elk willekeurig gebied goed moeten scoren, ongeacht welke indicator het AD wel of niet meeneemt in de top 100. Door het opnemen van nieuwe criteria in de lijst, kan een ziekenhuis prioriteiten stellen. De prestaties verbeteren daarmee vaak spectaculair in een paar jaar tijd. Kritische ogen dwingen tot verbeteringen. Dat is het effect van openbaarheid.

De score

Indien een ziekenhuis aan alle kwaliteitscriteria in de AD Ziekenhuis top 100 voldoet, kan het maximaal 64 punten halen. Het percentage behaalde punten van het maximaal haalbaar aantal punten, bepaalt de ranglijst. In de top van de ranglijst is dat rond de tachtig procent. Afhankelijk van de indicator zijn er 1 of 2 punten te halen, of delen ervan.

Momentopname

De AD Ziekenhuis Top 100 maakt gebruik van gegevens van voorgaande jaar, 2014 en is een momentopname. De plaats van een ziekenhuis zegt iets over de gemiddelde prestaties van een ziekenhuis. Medische incidenten komen overal voor en zijn niet van invloed op de score. In het beste ziekenhuis kan een slechte specialist werken en andersom.